Obezite Nedir ?

Obezite, kelime anlamı olarak sağlığı bozacak ölçüde fazla yağlanma şeklinde ifade edilebilir. Gelişmiş ve gelişmekte olan tüm ülkelerin en büyük halk sağlığı problemidir. Dünya genelinde obezite ve obezite ile ilişkili sağlık sorunlarının sıklığı artmaktadır. Ülkemizde yaklaşık olarak her 3 kişiden biri obezdir.  Günümüzde obezite, artık kronik bir hastalık olarak tanımlanmaktadır.

Günümüzde obezitenin değerlendirilmesi için Vücut Kitle İndeksi (VKİ, body mass index, BMI) denilen boy ve kilo arasındaki ilişki kullanılmaktadır.

Neden Obez Olunur?

1-Fiziksel Aktivite Azlığı: Hareketsiz bir yaşam tarzı enerji tüketimini azaltır ve yaşla ilişkili yağsız kitle kaybını ve kilo alımını hızlandırır.

2-Gıda Tercihi: Ucuz, ulaşılabilir, yüksek enerjili gıdaya ulaşımın artması; karbonhidrat ve yağdan zengin, glisemik indeksi yüksek gıdalar, şeker içeriği yüksek içecekler, fast food tüketimi, porsiyon büyüklüğünün artışı son 50 yılda obezitenin artışına etki eden faktörler olarak sayılabilir.

3-Yeme Bozuklukları: Aşırı yemek, uzamış açlık süresi ve takibeden öğünde kontrolsüz yeme, gece yeme alışkanlığı obezite sebebi olarak karşımıza çıkmaktadır.

4-Yetersiz uyku

5-Genetik yatkınlık

6-Obezite sebebi olan bazı tıbbi nedenler de mevcuttur. Bunların da doktorunuz tarafından araştırılması gerekir.

• Cushing hastalığı(kortizol yüksekliği)
• Hipotiroidi(tiroid hormon eksikliği)
• Polikistik Over Sendromu
• Büyüme hormonu bozuklukları
• Psikolojik faktörler(depresyon, mevsimsel duygulanım bozuklukları vs)
• İlaçlar

Obezite Sadece Estetik Bir Sorun Değildir

Obezite, Dünya Sağlık Örgütü(WHO) verilerine göre; önlenebilir ölüm sebepleri arasında sigaradan sonra 2. sırada yer almaktadır.

Aşağıdaki listede obezitenin neden olduğu ya da oluşumuna katkıda bulunduğu hastalıklar listelenmiştir.

• Kardiyovasküler Hastalıkları: Myokard iskemisi(Kalp krizi), Hipertansiyon(Yüksek tansiyon), Dislipidemi(Yüksek kolesterol seviyesi), Derin ven trombozu (Damar içi pıhtı oluşumu)

• Endokrin: İnsülin Direnci, Bozulmuş açlık glikoz seviyeleri, Tip 2 Diyabet (Şeker Hastalığı), Polikistik over sendromu, Menstrual bozukluklar (Adet düzensizlikleri), İnfertilite (Kısırlık), İntrauterin ölüm (Ölü Doğum)

• Nörolojik: Psödotümör serebri(idiopatik intrakraniyal hipertansiyon), Demans(bunama), İnme

• Psikososyal: Yeme bozuklukları, Özgüven bozuklukları, Beden algı bozuklukları, Depresyon, Sosyal izolasyon

• Solunum Sistemi: Egzersiz intoleransı, Obstrüktif Sleep Apne, Astım
• Gastrointestinal: Gastroözefageal reflü, Karaciğer yağlanması, Kolelitiazis (Safra kesei taşı oluşumu)

• Dermatoloji: Strialar(çatlaklar), Selülit, Lenfödem, Hirşutizm(aşırı kıllanma)

• Üroloji ve Nefroloji: Böbrek taşları, Böbrek Yetmezliği, Üriner İnkontinans(İdrar kaçırma), Cinsel işlev bozukluğu

• Kanser oluşumunda artış: Meme, Over(Yumurtalık), Özefagus(yemek borusu), Mide, Kolon(kalın barsak), Karaciğer, Pankreas, Safra kesesi, Endometrium(rahim), Prostat, Lenfoma(len bezi kanseri)

• Kas-İskelet Sitemi: Hareket kısıtlılığı, Osteoartrit(eklem romatizması), Sırt ve bel ağrısı, Düz tabanlık, eklem sorunları, Ön kol kırıkları

Obezite, tüm nedenlere bağlı ölüm oranını artırmaktadır. Bu oran, VKİ ile doğrudan ilişkilidir; yani, VKİ ne kadar yüksek ise ölüm riski o kadar yüksektir.

Obez Hastanın Değerlendirilmesi Nasıl Olmalıdır?

Erişkinlerin rutin sağlık kontrolleri sırasında VKİ lerinin hesaplanması, VKİ 25-35 kg/m2 olması halinde bel çevresi ölçümünün de eklenmesi önerilmektedir.

BMI ≥ 25 kg/m2 veya abdominal obezitesi olan hastalar, altta yatan sebepler ve taşıdığı sağlık riskleri açısından değerlendirilmelidir. Detaylı öykü alınmalı, hastanın kilo artış zamanı, kilo kontrol deneyimleri, beslenme ve egzersiz alışkanlıkları, kullandığı ilaçlar ve sigara içiciliğinin de irdelendiği tıbbi geçmiş bilgileri sorgulanmalıdır.

Fizik muayene sonrası detaylı kan tetkikleri, ultrason, akciğer filmi, endoskopi tetkikleri istenmeli ve  göğüs hastalıkları, dahiliye, kardiyoloji, psikiyatri ve anestezi doktorları tarafından  sağlık kontrolleriniz yapılmalıdır. Anamnez ve muayenede gereksinim olması halinde  tetkikler eklenebilir.

Hastanın obezite ile ilişkili sağlık riskleri ortaya konmalıdır. Kardiyovasküler riski artırmasa da semptomatik osteoartrit, kolelitiasis, yağlı karaciğer, Polikistik over sendromu, depresyon gibi durumlar yaşam kalitesini düşürmekte; kilo kontrolü ile bu sağlık sorunlarının kontrolü mümkün olabilmektedir.